কিতাপ- ৯৯৭৩

 

ৰাইজৰ মুখৰ মাত- চৈয়দ আব্দুল মালিক

ষ্টুডেণ্টচ ষ্ট’ৰচ্/ প্ৰথম প্ৰকাশ:- ১৯৯৮( নতুন সংস্কৰণ ২০১৮)/ প্ৰচ্ছদ:- সুধীৰ মৈত্ৰ/ মূল্য:- ৯০.০০/ পৃষ্ঠা: ১১২

চৈয়দ আব্দুল মালিক

কিতাপখনৰ আঁৰৰ কাহিনী:-

অসম প্ৰকাশন পৰিষদৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত ‘প্ৰকাশ’ আলোচনীৰ ষষ্ঠ বছৰ ২য় সংখ্যা, ৩য় সংখ্যা আৰু ৫ম সংখ্যাত চৈয়দ আব্দুল মালিকে ‘ৰাইজৰ মুখৰ মাত’ নাম দি তিনিটা ভাগত এটা প্ৰৱন্ধ লিখিছিল৷ প্ৰৱন্ধটোত একোটা বিষয়ৰ ওপৰত অসমীয়া ৰাইজে বেলেগ বেলেগ উপলক্ষত বিভিন্ন পৰিৱেশ আৰু পৰিস্থিতিত আগবঢ়োৱা বেলেগ বেলেগ মন্তব্য আৰু অভিমতবোৰ প্ৰকাশ কৰিছিল৷ প্ৰৱন্ধটোৰ লগত কিছু যোগ-বিয়োগ কৰি চন্দ্ৰপ্ৰসাদ শইকীয়াৰ উদগনিত কিতাপৰূপে প্ৰকাশ কৰিছিল৷

কিতাপখনৰ সর্ম্পকে মালিকে মোখনিতে উল্লেখ কৰিছে, “অসমৰ উজনি-নামনি সকলো অঞ্চলতে স্থানীয় পর্যৱেক্ষণ আৰু অভিজ্ঞতাক ভিত্তি কৰি অৱলম্বন কৰি এনেবোৰ যোজনাই ৰূপ লৈছিল৷ ডাকৰ বচনৰ উৎপত্তি স্থল ভাটি অসম হ’লেও, সেইবোৰক অসমৰ সকলোৱে ডাকৰ বচন বেদৰ বাণী ৰূপে শ্ৰদ্ধাৰে গ্ৰহণ কৰিছিল, কিন্তু ডাকৰ বচনবোৰ প্ৰধানতঃ অৱলম্বন কৰি ৰচিত৷ সেইবিলাক সংগ্ৰহ কৰা হৈছে আৰু পুথি আকাৰে প্ৰকাশো হৈছে৷ আমি প্ৰাসঙ্গিক কোনো কোনো ‘বচন’ৰ কথা উল্লেখ কৰিছো, কিন্তু সমগ্ৰ ‘ডাকৰ বচন’ ইয়াৰ বিষয় বস্তুৰ মাজলৈ অনা নাই৷ ভাটি অসমত উদ্ভৱ হোৱা বা সেই অঞ্চলত মৌখিকভাৱে চলি থকা এনেধৰণৰ ফকৰা যোজনা আদিৰ সর্ম্পকে নজনাৰ কাৰণে সকলোবোৰ যিজনাৰ উল্লেখ আমি কৰিব পৰা নাই৷”….আমাৰ জীৱন ধাৰণ পদ্ধতি, আমাৰ আচাৰ-বিচাৰ, লিখিত আৰু কথিত ভাষা আদিৰ যিদৰে ক্ষিপ্ৰ পৰিৱর্তন ঘটিছে, হয়তো আমাৰ ভৱিয্যত বংশধৰ সকলে এই যোজনা বোৰক আচহুৱা বুলি পৰিহাৰ কৰিবলৈকে আৰম্ভ কৰিব৷ এই পৰিবর্তনক বাধা দিয়াৰ উপায় নাই৷ কিন্তু অসমীয়া জাতিটোত অস্তিত্বক আগুৰি থকা এই প্ৰবচনবোৰৰ কথাও মাজে মাজে মনত পেলাব—সেই আশাৰেই এইবোৰ থূপাই  থোৱাৰ চেষ্টা কৰা হ’ল৷”

কিতাপখনৰ পৰা পোক পৰুৱাক লৈ থকা ফকৰা যোজনা সমূহৰ কিছু অংশ দিয়া হ’ল-

পৰুৱা:-

·        মাউখে উটিলে গুৰি পৰুৱাৰো মৰণ নাই৷

·        অকলশৰীয়া পহু, বাঁহতলত ঘৰ,/ টোকাপৰুৱাই কামুৰিলে/ ধৰ ফৰাই মৰ৷

·        পৰুৱাই পোৱা

·        মূৰত নলয় ওকণিয়ে খায় বুলি,/ মাটিত নথয় পৰুৱাই খায় বুলি৷

চেলা:-

·        এলাতকৈ চেলাৰ বিষ বেছি  হোৱা৷ 

·        চেলা চাললৈ, বিছা বেৰলৈ যোৱা৷ 

সাপ

·        মাকে নেপাহৰে পুত্ৰৰ শোক,/ সাপে নেপাহৰে কঁকালৰ কোব৷

·        সাপৰ সৰু বৰ নাই৷

·        বল নাইকিয়া ঢোৰা সাপৰ/ ফোপাউৰিয়েই সাৰ৷

·        সাপো ওলাল, বেঙেও দেখিলে৷

·        শোৱনী ঘৰত ফেটী সাপ৷

·        নাই বুলিলে সাপতো বিষ নাই৷

·        সাপ হৈও খায়, বেজ হৈও জাৰে৷

·        সাপেহে সাপৰ ঠেং দেখে৷

·        সাপক গাখীৰ খুউওৱা৷

·        সাপৰ নেগুৰ ছিগা সোঁত৷

·        মাজ তালুত সাপে খুটিলে/ ধৰণী ধৰিবলৈ ঠাই নাই৷

·        সাপে খায়, কাপে খায়৷

·        খাই কার্শলা ডালত উঠিল,/ কাঠি চেলেকাৰ মৰণ মিলিল৷

·        উপকাৰীক অজগৰে খায়৷

·        বৰ-ঘৰত গোম সাপ সোমাৱা৷

·        সাপ মাৰি নেগুৰত বিষ থোৱা৷

·        সাপ যেন চেঁচা৷

·        লৰত ফেটী সাপৰ মূৰ ছিগা৷

·        গাখীৰ খুৱাই সাপ পোহা৷

·        এবাৰ সাপে খালে, ঘূৰি বাৰ লেজুলৈকে ভয়৷

কোদো:-

কোদো বাহ

·        কোদো বাহত জুই দিয়া৷

·        বাটৰ কাষৰ কোদো, কোনোবাই জোকায়, কাৰোবাক খায়৷

বিছা:-

·        গা বিচাই ডকাদি ডকা

বৰল:-

বৰল

·        দুর্যোগীয়া হাবিলৈ যায়, দা সুলকি বৰলে খায়৷

উঁই:-

·        উঁইৰ মৰিবলৈ বাখি গজে

·        উঁয়ে মাটি তোলা৷

উৰহ:-

·        উৰহৰ খং ভগা ঢাৰিত কোবোৱা

বেং, ভেকুলী:--

·        ভেকুলীৰ পিঠিত নোম গজা

·        মাৰৰ নিচিনা নহলি./ বাপেৰৰ নিচিনা নহলি,/ খালত আছিলে ভেকুলী বেং,/ তাৰে নিচিনা দুখনি ঠেং/ নাদৰ ভেকুলী৷

·        চুক ভেকুলী৷

·        চুকৰ ভেকুলীয়ে সান্দহৰ গোন্ধ লোৱা৷

·        চুকৰ ভেকুলীয়ে চুক চিনি পায়৷

লালুকী

লালুকী

·        লালুকীলৈ তপত পানী নেলাগে৷

জোক:-

জোক

·        জোকৰ মুখত চূণ দিয়া৷

·        জোক লগাদি লগা (নেৰানেপেৰাকৈ লগা)

মাখি:-

মাখি

·        মাখিৰ মূৰৰ ঘিউ কাঢ়ি খোৱা (কির্পিণ)

·        সোলাৰ মুখত মাখি পৰে,/ সিও লাভৰ ভিতৰ৷

·        মাখি ছাল ছিগা৷

·        মাখিৰে ছালেৰে জয়ঢোল সাজিলে/ ফৰিঙৰ ঠেঙেৰে বায়৷

মকৰা:-

মকৰা

·        মকৰা শিপিনী৷

·        মকৰা জালত পৰা৷

·        মকৰা হিচাপে৷

মৌ:-

মৌমাখি

·        জীয়াৰী ছোৱালী জিৰণীয়া মৌ

·        ঔৰে গছতে মৌৱে বাহ ললে,/ ককাই পাৰি দিয়া খাওঁ৷

·        মৌ চেপা বৰষুণ৷

·        মৌসনা মিঠা মাত৷ 

·        মুখত মৌ, পেটত গৰল৷

কুমজেলেকুৱা

কুমজেলেকোৱা

·        কুমজেলেকুৱাৰ গা যেন পিছল৷

কেঁকোৰা:-

কেঁকোৰা

·        কেঁকোৰা খোলা দিয়া৷

·        কেঁকোৰা চেপা দিয়া৷

·        ভয়ত কেঁকোৰা গাঁত বিচৰা৷

শামুক:-

শামুক

·       শামুকৰ সাহটো৷

·        লেধাই শামুকৰ পোকৰ, খৈয়াবৈ মৰিছে লোকৰ৷

·        শামুকীয়া গতি৷

ফৰিং:-

ফৰিং

·        ফৰিং-ছিটিকা দিয়া

·        ফৰিং ফুটা জোনাক৷

কুমটি:-

·        নাইত কুমটি মেলা৷

বালিচাঁহী:-

·        বালিচাঁহীৰ পৰা গজহস্তীলৈকে৷

ওকণি:-

ওকণি

·        মূৰত নলয় ওকণিয়ে খায় বুলি

·        ওকণি শিৰা